W przypadku procesów sądowych w Polsce dla osób mieszkających za granicą można podać kilka przydatnych informacji:

1. 1. Pełnomocnik dla doręczeń w kraju.
2. 2. Pełnomocnik do prowadzenia sprawy
3. 3. Możliwość przesłuchania za granicą

1. Pełnomocnik dla doręczeń w kraju.

Należy przede wszystkim powiadomić sąd polski (jeśli jeszcze o tym nie wie), że mieszka się za granicą i podać adres dla doręczeń wszelkiej korespondencji z sądu w Polsce. W tym celu należy ustanowić tzw. pełnomocnika dla doręczeń może być to ktokolwiek (nie tylko adwokat, ale również ktoś z rodziny, znajomy lub jakaś inna osoba). Jeśli tego się nie uczyni wtedy sąd nie będzie już wysyłał pism za granicę, ale po prostu pozostawi egzemplarz do wysł– może być to

Podstawa prawna:

Kodeks postępowania karnego:

Art. 138.

Strona, a także osoba niebędąca stroną, której prawa zostały naruszone, nieprzebywająca w kraju ani w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej; w razie nieuczynienia tego pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej albo, jeżeli adresu tego nie ma, załączone do akt sprawy uważa się za doręczone.

Kodeks postępowania cywilnego

Art. 11355. [Pełnomocnik do doręczeń]

§ 1. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 2. W razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń, przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem.

Kodeks postępowania administracyjnego

art. 40.

(…)

§ 4. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej, innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej albo państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej i nie działa za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wskazać w Rzeczypospolitej Polskiej pełnomocnika do doręczeń, chyba że doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

§ 5. W razie niewskazania pełnomocnika do doręczeń przeznaczone dla tej strony pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Stronę należy o tym pouczyć przy pierwszym doręczeniu. Strona powinna być również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Art. 299.

§ 1. Stronie, która ma miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, sąd doręcza pisma pocztą przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru lub równoważną przesyłką.

§ 2. Jeżeli strona nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana wraz z wniesieniem skargi ustanowić pełnomocnika do doręczeń mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 3. W razie niedopełnienia obowiązku, o którym mowa w § 2, sąd wzywa stronę, aby uzupełniła ten brak w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia wezwania pod rygorem odrzucenia skargi. Do wezwania stosuje się odpowiednio sposób doręczenia, o którym mowa w § 1.

§ 4. Jeżeli ze skargi wynika, że uczestnik postępowania nie ma miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, sąd, doręczając odpis skargi, zawiadamia go o obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia zawiadomienia. W razie niedopełnienia tego obowiązku pisma w postępowaniu sądowym pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

§ 5. Przepis § 4 stosuje się odpowiednio do uczestnika postępowania, o którym mowa w art. 33 § 2.

§ 6. Przepisów § 1-5 nie stosuje się, jeżeli:

1. 1)umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej;
2. 2)doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

2. Pełnomocnik do prowadzenia sprawy

Zamieszkanie za granicą może spowodować, że jest znacznie utrudnione prowadzenie procesu na odległość. Dlatego warto rozważyć ustanowienie pełnomocnika również do prowadzenia sprawy, a nie tylko dla doręczeń. Najlepiej żeby pełnomocnikiem został profesjonalny prawnik (np. adwokat), ale przy prostszych sprawach cywilny może to być też ktoś z rodziny. Korzystanie z usług pełnomocnika pozwala na bieżące monitorowanie stanu sprawy, szybkie reagowanie na zdarzenia procesowe, zastępstwo na rozprawach sądowych itd.

Podstawa prawna

Kodeks postępowania karnego

Art. 82.

Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych.

Kodeks postępowania cywilnego

Art. 87.

§ 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

Kodeks postępowania administracyjnego

Art. 33.

§ 1. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Art. 35.

§ 1. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również małżonek, rodzeństwo, wstępni lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

3. Możliwość przesłuchania za granicą.

Jeżeli istnieją problemy w osobistym stawieniu się przed sądem polskim można skorzystać z przesłuchania przed konsulem polskim za granicą (dotyczy to jednak tylko obywateli polskich). Należy w tym celu złożyć stosowny wniosek do sądu uzasadniony np. wysokimi kosztami podróży, stanem zdrowia czy powodami zawodowymi.

Cudzoziemcy (jak również obywatele polscy) mogą być przesłuchiwani przed sądami w innych krajach na wniosek polskich sądów w drodze tzw. pomocy prawnej. Wystarczy w tym celu złożyć odpowiedni wniosek do sądu polskiego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej

USTAWAz dnia 25 czerwca 2015 r.Prawo konsularne

Art. 26. [Doręczanie pism w postępowaniu, przesłuchanie stron i świadków]

1. Na wniosek organu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej, sądu lub prokuratora konsul:

1. doręcza pisma i inne dokumenty;
2. przesłuchuje strony, uczestników postępowania, świadków i podejrzanych;
3. przekazuje wnioski o udzielenie pomocy prawnej sądom i innym organom państwa przyjmującego.

2. Czynności wymienione w ust. 1 pkt 1 i 2 konsul wykonuje, stosując odpowiednio właściwe przepisy prawa polskiego, jeżeli odbiorca pisma lub innego dokumentu albo osoba, która ma być przesłuchana, jest obywatelem polskim i zgadza się dobrowolnie przyjąć pismo lub inny dokument albo złożyć zeznanie lub wyjaśnienie.

Konwencja o przeprowadzaniu dowodów za granicą w sprawach cywilnych lub handlowych, sporządzona w Hadze dnia 18 marca 1970

• Artykuł 1

W sprawach cywilnych lub handlowych sąd jednego Umawiającego się Państwa może żądać we wniosku o przeprowadzenie dowodów, zgodnie z postanowieniami własnego prawa, od właściwego organu innego Umawiającego się Państwa przeprowadzenia dowodu lub wykonania innych czynności sądowych.

Rozporządzenie Rady (WE) NR 1206/2001z dnia 28 maja 2001 r.w sprawie współpracy między sądami Państw Członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych