Wyrok
z dnia 31 marca 2005 r.
wojewódzki sąd administracyjny w Gdańsku

II SA/Gd 1826/03

1. W zakresie postępowania określonym w art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 ze zm.) nie mieści się rozstrzygnięcie o brzmieniu nazwisk podlegających wpisaniu.
2. Przy wydawaniu decyzji w przedmiocie wpisania zagranicznego aktu stanu cywilnego do polskich ksiąg stanu cywilnego nie ma zastosowania § 4 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz. U. Nr 136, poz. 884 ze zm.).

ONSAiWSA 2006/1/24, ZNSA 2005/2-3

Pkt 2 tezy nieaktualny

164122

Dz.U.04.161.1688: art. 73

Dz.U.98.136.884: § 4

Sędzia WSA: Arkadiusz Despot-Mładanowicz.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał zasadność skargi Beaty S. na decyzję Wojewody Pomorskiego z dnia 5 grudnia 2003 r. w przedmiocie wpisania sporządzonego za granicą aktu małżeństwa do polskich ksiąg stanu cywilnego i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) uchylił zaskarżoną decyzję, a także - zgodnie z art. 152 powyższej ustawy - orzekł, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana, a ponadto na podstawie art. 200 tej ustawy zasądził od Wojewody Pomorskiego na rzecz Beaty S. pięćdziesiąt złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w R. decyzją z dnia 10 października 2003 r. na podstawie art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1986 r.

- Prawo o aktach stanu cywilnego orzekł o wpisaniu do księgi małżeństw aktu małżeństwa sporządzonego przez Urząd Stanu Cywilnego w Bremerhaven, dotyczącego związku małżeńskiego zawartego w dniu 19 sierpnia 1993 r. przez Beatę K. i obywatela niemieckiego Ireneusa Macieja S. (S-ki). Opisując treść aktu podlegającego wpisaniu organ m.in. dokonał zapisu, że kobieta po zawarciu małżeństwa będzie nosiła nazwisko S-ka.

Beata S. domagała się skorygowania jej nazwiska przez wpisanie nazwiska "S-ki", gdyż takie nazwisko przyjęła zawierając związek małżeński. Wojewoda Pomorski decyzją z dnia 5 grudnia 2003 r. utrzymał w mocy powyższą decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podał, że w niniejszej sprawie zastosowanie ma § 4 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz. U. Nr 136, poz. 884). Organ II instancji wskazał, że przepis ten stanowi, iż nazwiska zakończone na -ski, -cki, -dzki kierownik urzędu stanu cywilnego wpisuje do aktu stanu cywilnego z zachowaniem rodzaju żeńskiego lub męskiego w zależności od tego, czy nazwisko dotyczy kobiety, czy mężczyzny.

Przepis ten stosuje się również przy wpisywaniu zagranicznych aktów stanu cywilnego dotyczących obywateli polskich do polskich ksiąg stanu cywilnego. W związku z tym, że Beata S. zawarła związek małżeński w urzędzie stanu cywilnego w Niemczech, stosownie do zasad prawa niemieckiego w sporządzonym akcie stanu cywilnego wpisano nazwisko kobiety zgodnie z obowiązującą w Niemczech normą ortograficzną. Jednakże w przypadku wpisania zagranicznego aktu do polskich ksiąg na podstawie art. 73 Prawa o aktach stanu cywilnego pisownia nazwiska małżonki, które będzie ona nosić po zawarciu małżeństwa, powinna być zgodna z brzmieniem § 4 powołanego wyżej rozporządzenia, jeśli sprawa dotyczy obywatelki polskiej. Wobec tego organ odwoławczy uznał, że zgodnie z prawem polskim strona nosi nazwisko "S-ka" i brak jest podstaw prawnych, aby nosiła nazwisko "S-ki".

W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Beata S. podała, że wychodząc za obywatela Niemiec przyjęła jego nazwisko S-ki, zgodnie z prawem niemieckim. (...) Na nazwisko "S-ki" został jej wydany również paszport w Konsulacie Generalnym w Hamburgu, który miała przez 10 lat. Wszystkie dokumenty wydane w Niemczech ma na nazwisko "S-ki" i nie może zmieniać nazwiska na "S-ka", ponieważ dla urzędników niemieckich będzie zupełnie inną osobą.

Wojewoda Pomorski w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Stosownie do art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) sprawy, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W dniu 1 lutego 2005 r. skarżąca złożyła wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, organ zaś w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu tego wniosku nie zażądał przeprowadzenia rozprawy, co uzasadniało rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym (art. 119 pkt 2 P.p.s.a.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna. Stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd, rozstrzygając w granicach danej sprawy, nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie jest wpisanie aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą do polskich ksiąg stanu cywilnego. W takim przedmiocie bowiem został złożony wniosek i tego przedmiotu dotyczy decyzja organu I instancji. Zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 ze zm.) akt stanu cywilnego sporządzony za granicą może być wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu.

Przepis ten zatem reguluje transkrypcję aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą. W postępowaniu, określonym wskazanym przepisem kierownik urzędu stanu cywilnego bada, czy złożony wypis aktu stanu cywilnego jest w świetle przepisów obcego prawa aktem stanu cywilnego. Transkrybowany bowiem może być tylko wypis, który powinien być wydany przez organ powołany do wydawania odpisów z aktów stanu cywilnego i mieć w państwie jego wystawienia moc dokumentu publicznego.

Wobec powyższego w postępowaniu administracyjnym kierownik urzędu stanu cywilnego ustala, czy przedstawiony dokument ma charakter aktu stanu cywilnego, i rozstrzyga decyzją o wpisaniu go do polskich ksiąg stanu cywilnego. Taka decyzja stanowi podstawę do sporządzenia polskiego aktu stanu cywilnego. W wyniku transkrypcji bowiem powstaje polski akt stanu cywilnego, który nie różni się pod względem formy, mocy dowodowej oraz zasad korekty od aktów rejestrujących zdarzenia krajowe.

Jak wynika z powyższego, należy rozróżnić decyzję o wpisaniu zagranicznego aktu stanu cywilnego od następującego po jej wydaniu sporządzenia aktu transkrybowanego. Stosownie bowiem do treści art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 29 września 1986 r. czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje się w formie aktu stanu cywilnego, decyzji, postanowień w sprawach określonych w art. 24, 25 i 89, chyba że z przepisów ustawy wynika inna forma załatwienia sprawy. Wobec tego kierownik urzędu stanu cywilnego, rozstrzygając w przedmiocie transkrypcji aktu sporządzonego za granicą, rozstrzyga o wpisaniu tego aktu w formie decyzji. Następnie, po pozytywnym rozstrzygnięciu co do możliwości dokonania transkrypcji, kierownik sporządza polski akt stanu cywilnego, a zatem działa w formie aktu stanu cywilnego.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że w zakresie postępowania określonym w art. 73 ust. 1 cytowanej ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego nie mieści się rozstrzyganie o brzmieniu nazwisk podlegających wpisaniu. Kierownik urzędu stanu cywilnego, wydając decyzję o wpisaniu aktu zagranicznego, w decyzji opisuje akt podlegający transkrypcji, a więc przytacza jego treść. Wobec tego w decyzji dotyczącej wpisania zagranicznego aktu stanu cywilnego nie można podać innej treści aktu niż treść wynikająca wprost z dokumentu zagranicznego.

W niniejszej sprawie w akcie zagranicznym nazwisko skarżącej, po zawarciu związku małżeńskiego, zostało określone jako "S-ki". Wobec tego kierownik urzędu stanu cywilnego, wydając decyzję o wpisaniu tego aktu do polskich ksiąg stanu cywilnego, nie mógł podać, że w treści aktu zagranicznego figuruje nazwisko "S-ka" jako nazwisko noszone przez skarżącą po zawarciu małżeństwa. Takiej treści bowiem nie zawiera niemiecki akt stanu cywilnego.

Kierownik urzędu stanu cywilnego na podstawie art. 73 ust. 1 cytowanej ustawy może rozstrzygać wyłącznie o wpisaniu bądź odmowie wpisania zagranicznego aktu stanu cywilnego do polskich ksiąg stanu cywilnego, nie może zaś ingerować w treść zagranicznego aktu stanu cywilnego przez przytaczanie w decyzji treści nieistniejących w akcie podlegającym transkrypcji.

Przy podejmowaniu decyzji w przedmiocie wpisania zagranicznego aktu stanu cywilnego do polskich ksiąg stanu cywilnego nie ma zastosowania § 4 ust. 2 i 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz. U. Nr 136, poz. 884 ze zm.). Przepisy tego rozporządzenia bowiem regulują zasady sporządzania aktów stanu cywilnego, prowadzenia i kontroli ksiąg stanu cywilnego. Przepisy te nie odnoszą się natomiast do kwestii rozstrzygania w przedmiocie samego wpisania aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą do polskich ksiąg stanu cywilnego. Jak wyżej wskazano, sporządzenie aktu stanu cywilnego w wyniku pozytywnej decyzji w przedmiocie wpisania aktu zagranicznego jest czynnością następczą i do niej odnoszą się przepisy powołanego rozporządzenia.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że Sąd nie przesądza w mniejszej sprawie, czy przepis § 4 ust. 2 i 4 cytowanego rozporządzenia powinien mieć zastosowanie przy sporządzaniu aktu transkrybowanego w polskich księgach stanu cywilnego. Zagadnienie to wykracza poza przedmiot niniejszej sprawy. Kwestia prawidłowości samego wpisu podlega ocenie w trybie art. 31 Prawa o aktach stanu cywilnego, a więc w drodze sprostowania w razie błędnego lub nieścisłego zredagowania aktu stanu cywilnego, w postępowaniu przed sądem powszechnym w trybie nieprocesowym (art. 33 Prawa o aktach stanu cywilnego).

Wobec powyższego należy stwierdzić, że organ II instancji nieprawidłowo określił, że rozpatruje odwołanie od decyzji orzekającej o wpisaniu do aktu małżeństwa nazwiska kobiety noszonego po zawarciu małżeństwa. Sprawa bowiem dotyczy nie wpisania nazwiska kobiety do aktu małżeństwa, lecz wpisania aktu małżeństwa sporządzonego za granicą do polskich ksiąg stanu cywilnego. Skutkiem pozytywnej decyzji o wpisaniu jest sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego (aktu transkrybowanego) rejestrującego małżeństwo. Rejestracji takiej dokonuje się w formie aktu małżeństwa (art. 2 Prawa o aktach stanu cywilnego).

A zatem, w ocenie Sądu, zaskarżona decyzja doprowadziła do naruszenia art. 73 ust. 1 ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego, które miało wpływ na wynik sprawy. W konsekwencji organ odwoławczy nie wyjaśnił żądania skarżącej, tj. czy kwestionuje ona decyzję o wpisaniu aktu małżeństwa sporządzonego w Niemczech, czy też domaga się sprostowania aktu stanu cywilnego powstałego w wyniku transkrypcji. Kwestia ta powinna zostać wyjaśniona w pierwszej kolejności, ma bowiem zasadnicze znaczenie dla dalszego postępowania. Ponownie rozpatrując sprawę, organ odwoławczy w pierwszej kolejności ustali rzeczywiste żądanie skarżącej, co będzie decydowało o dalszym postępowaniu w sprawie. Mając powyższe na względzie, Sąd na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w sentencji wyroku.

Na podstawie art. 152 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.